Μια δασκάλα ελληνικών σε πρόσφυγες περιγράφει..

Πριν από λίγο καιρό εργάστηκα ως δασκάλα ελληνικών σε πρόσφυγες σε ένα κέντρο φιλοξενίας προσφύγων. Θα 'θελα να μοιραστώ αυτή την εμπειρία μου όχι μόνο για όσα έζησα εκεί αλλά κυρίως τον τρόπο με τον οποίο εγώ βίωσα αυτή την εμπειρία, η οποία αφορούσε και συνεχίζει να αφορά μια κατάσταση που γνωρίζουμε μόνο μέσα από την εικόνα της τηλεόρασης, από απόσταση, δηλαδή, τόσο χιλιομετρική όσο και ψυχική.

Το πρόγραμμα, στο οποίο συμμετείχα, αφορούσε περισσότερο την προετοιμασία των παιδιών για να ενταχθούν στο ελληνικό σχολείο από το φθινόπωρο και ευρύτερα στη σταδιακή επανένταξή των παιδιών και των οικογενειών τους στην ελληνική κοινωνία.

Ήταν από τις σπάνιες και δυνατές εμπειρίες μου κατά τις οποίες συνειδητοποίησα πόσες δυνατότητες η εκπαίδευση μπορεί να προσφέρει στον άνθρωπο και πόσα μπορούν να επιτευχθούν μέσα από την εκπαίδευση. Για τον Δυτικό Κόσμο το να πηγαίνει κανείς σχολείο είναι κάτι το δεδομένο, για τις χώρες όμως αυτές είναι μάλλον το ζητούμενο. Όσο, όμως, χιλιοειπωμένο κι αν ακούγεται αυτό, για μένα είναι βίωμα ανεξίτηλο στη μνήμη μου.

Οι προκλήσεις του προγράμματος δεν υπήρξαν λίγες• Είχαμε να αντιμετωπίσουμε ανθρώπους από ένα τελείως διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο, με άλλη ιεράρχηση αξιών, άλλη φιλοσοφία ζωής και άλλη κοινωνική δομή. Το ενδιαφέρον, θα έλεγα εγώ, ήταν ότι οι άνθρωποι αυτοί αποτελούσαν κομμάτι ενός πολιτισμού που δέχεται ως γεγονός ότι η ζωή κυλά φυσικά, ότι ο άνθρωπος είναι αυτός που ακολουθεί πολλές φορές τη ζωή και δεν μπορεί πάντα να την ελέγχει, να την κυνηγά και να την κανονίζει στα μέτρα του, όπως συνήθως νομίζει, (πλανάται πλάνην οικτράν, για την ακρίβεια..), ο δυτικός άνθρωπος. Έτσι, όμως, ίσως να ζει πιο ελεύθερος, πιο κοντά στην ουσία της ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο τρόπος που ζει ο κόσμος της Ανατολής, μπορεί, σε πολλές περιπτώσεις, να αποτελέσει και μια κριτική για το σύστημα αξιών και τον τρόπο ζωής του Δυτικού κόσμου. Αυτό, από την άλλη, οδηγούσε και στην εκδήλωση άλλων συμπεριφορών, που ήταν εντελώς αντίθετες με την έννοια και το κλίμα του σχολείου στο οποίο καλούμασταν να τους βοηθήσουμε να ενταχθούν. Η οριοθέτηση, η τήρηση των κανόνων, η εφαρμογή προγράμματος ήταν ένα πολύ δύσκολο έργο, γιατί ο τρόπος ζωής τους ήταν εντελώς αντίθετος με όλα αυτά.

Μια άλλη πρόκληση, υπήρξε πώς αυτοί οι άνθρωποι οι τόσο διαφορετικοί πολιτισμικά και οι οποίοι είχαν ζήσει τραυματικές εμπειρίες θα μας εμπιστεύονταν και θα συνεργάζονταν μαζί μας τόσο καλά όσο εν τέλει απέδειξαν. Αυτό, νομίζω κατ΄εμέ, επετεύχθη, δείξαμε εμπράκτως την προθυμία μας να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε. Και αυτό, χωρίς να θέλω να παραγνωρίσω το έργο των διερμηνέων που υπήρξε αξιοθαύμαστο, δεν χρειάζεται να μιλά κανείς την ίδια γλώσσα για να γίνει αντιληπτό μεταξύ των ανθρώπων.

Σκέφτηκα, πολλές φορές, την έννοια του ξεριζωμού, μια διαδικασία τόσο οδυνηρή αλλά ταυτόχρονα χωρίς εθνικότητα. Άνθρωποι χωρίς πατρίδα, που αναζητούν ένα σημείο αναφοράς, ένα μέσο αυτοπροσδιορισμού και να δημιουργήσουν ευθύς εξαρχής μια νέα ταυτότητα. Ανθρώπινα, λοιπόν, συναισθανόμενη την τραγικότητά αυτών των ανθρώπων μου δημιουργήθηκε στο νου η εικόνα του δέντρου που κάποιος άλλος το αποκόβει βίαια από τις ρίζες του.. Και αυτό συνιστά μια απώλεια.. Και, όπως σε κάθε απώλεια, χρειάζεται να δημιουργήσεις κάτι νέο από την αρχή.. και ίσως, περισσότερο χώρο για να αντέξεις την ταμπέλα του πρόσφυγα.

Διαπίστωσα όμως, με μεγάλη συγκίνηση, ότι ακόμα και στην πιο μεγάλη δυστυχία του ανθρώπου υπάρχουν φωτεινά 'σημεία'. Γιατί ο άνθρωπος θα βρει τον τρόπο και το θάρρος να αγωνιστεί ενάντια σε όσα δεινά κι αν τον κατατρύχουν. Γιατί αυτό είναι άνθρωπος! Γιατί διαθέτει μέσα του τη δύναμη να αντέχει, να προσπαθεί, να στέκεται και να αντιστέκεται σε ό,τι η ζωή μπορεί να φέρει χωρίς να φέρει ευθύνη γι' αυτό, εκπληρώνοντας έτσι την ουσία του. Αλίμονο, σε εκείνους που δεν αξίζουν να λέγονται άνθρωποι! 

Αυτοί οι άνθρωποι τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες δεν κρύβω ότι με εξέπληξαν με την ταπεινότητα που εξέφραζαν το ευχαριστώ τους στο τέλος κάθε μαθήματος..

Η σχέση μου με τα παιδιά υπήρξε ένα άλλο κομμάτι αυτής της καθημερινότητάς μου εκεί, που περνούσα το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας αλλά και το οποίο ανέδειξε πολλές συνειδητοποιήσεις.. Τα παιδιά είναι ίδια σε όποιο μέρος του πλανήτη κι αν βρίσκεσαι, έχουν τις ίδιες ανάγκες, υλικές και συναισθηματικές. Είναι οι αθώοι αποδέκτες της συμπεριφοράς των μεγάλων, της κοινωνίας, με οποιοδήποτε πολιτισμικό υπόβαθρο, αλλά δυστυχώς κι ο καθρέφτης τους.. 

Από τα συγκεκριμένα παιδιά όμως, έλαβα πολλή αγάπη, πλησίασμα, και αποδοχή σε βαθμό που θα μπορούσα να θεωρήσω ως μια ανεπανάληπτη εμπειρία για την έως τώρα ζωή μου. Παιδιά που αρχικά δεν ήξεραν τι σημαίνει τάξη έφτασαν να σε περιμένουν πολύ πριν ανοίξει η αίθουσα για να ξεκινήσει το μάθημα, παιδιά που σου έδειχναν τόσο αφοπλιστικά τα συναισθήματά τους. Παιδιά που δεν είχαν τίποτα, ήταν ευτυχισμένα και με το πιο απλό πράγμα που θα έκανες γι' αυτά. Πόσο μάλλον όταν τους αποκάλυπτες την αλήθεια σου.

Ίσως δεν θα ξεχάσω ποτέ, το ολάνοιχτο, εκφραστικότατο, και άδολο βλέμμα ενός κοριτσιού, έξι εφτά χρονών, λίγο πριν φύγουμε από το κέντρο φιλοξενίας, την τελευταία μέρα, που θέλησε να μου χαρίσει το παιχνίδι της για να τη θυμάμαι, όπως μου είπε, και να μου πει σ' αγαπώ.. 

Μπορεί αν συνεχίσω, να γράφω ατέλειωτα, αλλά καταλήγω σε ένα:

Κέρδισα πολλά για τη ζωή μου………